|

Yeryüzüne savrulan bir topluluk

Savaştan kaçarak ülkemize sığınan Ezidiler hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz? ''Güneşin çocukları'' diye adlandırılan Ezidiler neye inanırlar, nerede yaşarlar? İşte tüm bu soruların cevabı Kara Kitap Kara Talih kitabında saklı.

Aysel Yaşa
00:00 - 21/10/2014 Salı
Güncelleme: 18:35 - 21/10/2014 Salı
Yeni Şafak
Yeryüzüne savrulan bir topluluk
Yeryüzüne savrulan bir topluluk

Ortadoğu''nun kadim topluluklarından Ezidiler''in ismini son dönemde yaşadıkları sürgün nedeniyle artık daha fazla duyuyoruz. Ermenistan, Irak, Suriye, Gürcistan, Almanya ve Türkiye''de yaşayan bu topluluğa dair bildiklerimiz oldukça sınırlı. Ezidilerin bugünlerde yaşadıkları, son yüzyıllık süreç içerisinde yaşadıklarıyla çok benzer aslında. Yüzyıl öncesine kadar Osmanlı topraklarında yaşayan, bugün ise yeryüzüne dağılmış bir halktan söz ediyoruz. Geçtiğimiz günlerde İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim görevlisi Amed Gökçen''in hazırladığı Kara Kitap Kara Talih, Ezidiler''in inanışlarını, dini ritüellerini mitolojik hikâyeleriyle anlatıyor. Saner Şen''in fotoğraflarıyla birlikte bir görsel bellek de sunan kitap, sözlü tarih çalışmasına dayanıyor. Kitapta yer alan fotoğraflar, Xude (Huda) dedikleri sonsuz iyi olan tek bir Tanrı''ya inanan Ezidiler''in yaşadıkları ülkelerde 2004 yılından bu yana çekiliyordu. Belirli aralıklarla yürütülen çalışmada fotoğraflar çekilirken tamamen doğal bir süreç izlenmiş. Konuyu oldukça iyi özetleyen fotoğraflarda yer alan kişilerin bir kısmı ne yazık ki hayatta değil. Amed Gökçe kitabın sunuş yazısında ''Ezidi inancına ilişkin tartışmaları hiçbir araştırmanın sonlandırması mümkün görünmüyor. Ne bizim yürüttüğümüz araştırma ne de bir başkası bu tartışmaları sonlandıramayacak; fakat bu yüzyılda herhangi bir topluluğun tek bir üst başlıkla tanımlanamayacağına ilişkin sürdürülen tartışmalara zerre kadar bir katkımız olmuşsa ne mutlu bize'' diyor.

DOĞDUKLARI TOPRAKLARDA ÖLÜMÜ BEKLİYORLAR

Ezidilik inancının çıkışından, kutsallarına, bayramlarından ayinlerine kadar bir çok farklı başlık üzerine oturtulan çalışma bugünlerde sürgün yaaşayan halkın zorlu yolculuğunu da kayıt altına almış oluyor. Amed Gökçen''in Türkiye, Suriye, Irak, Gürcistan, Ermenistan ve Almanya''da yürüttüğü saha araştırmalarında elde ettiği sözlü kültüre ait kıymetli bilgilerin, Ezidi topluluğunun çoğu mensubu tarafından unutulmuş mitolojik anlatıların, süregelen tartışmalı konuların yer aldığı ''kitaba zengin bir Ezidi arşiv demek yanlış olmaz. Bugüne dek yaşadıklarının ötürü Ezidi inancı tarihsel bir değişim sürecinden geçti. İşte Kara Kitap Kara Talih bu yüzden çok kıymetli. Ezidi kültürünün bir profilini çıkaran kitap, belki de inancın kaybolmaması adına da önemli bir işlev üstlenmiş olacak. Ezidilerin nüfusları 70 bin ila 500 bin arasında değişiyor. Genelde küçük gruplar halinde Irak''la Suriye''nin kuzeybatısında ve Türkiye›nin güneydoğusunda yaşayan bu halkın bir çok farklı geleneği var. Bu gelenekler ülkelere göre farklılık da gösteriyor. Mesela Ermenistan''da yaşayanlar, ölülerini gömerken Ermeni toplumundan etkilenmiş gözüküyorlar. Ezidilerin geleneklerinin çoğu yazılı değil de sözlü olduğu için bu değişimler de kaçınılmaz gözüküyor. Türkiye''de yaşayan Ezidiler''e de kitapta ayrı bir bölüm ayrılıyor. Mardin Nusaybin ve Şanlıurfa''da yaşayan Ezidi gençlerin çoğu daha iyi bir hayat için Avrupa›ya giderken, yaşlılar ise Ezidi inancı gereği doğdukları topraklarda ölümü bekliyorlar.

YEZİDİ DEĞİL EZİDİ

Son dönemde bilhassa televizyon ve gazetelerde üzerinde anlaşma sağlanamayan ''Yezidi mi Ezidi mi'' tartışmasına da bir nokta koyuluyor. Kitapta bu meseleye dair, ''Ezidiler kendilerini Ezidi, dinlerini ise Ezdiyati veya Ezditi olarak adlandırır'' cümlesi geçiyor. Kitapta bilhassa uyulmaya yüz tutmuş Ezidi inancının mihenk taşlarına işaret ediliyor. Mesela mezarlıklar. Görünür olmayan Ezidi kültürünün günümüze kalmış yegane mirası mezarlıkların da Ezidi kültürü gibi yok olması yakın. Ezidiler denince akla ateş gelir. Evet, ateş Ezidi topluluğunun vazgeçilmez bir simgesi. Mümkün oldukça söndürülmez, söndürülmesi gereken durumlarda ise üstü toprakla örtülür. Kitapta bununla ilgili birbirinden farklı ve etkileyici karelere de rastlamak mümkün. Yazar kitabının Yeniden Kutsanan Coğrafyalar bölümünde ise Ezidilerin dağıldığı ülkelere odaklanıyor. Ezidilerin bu dağılma sürecinde yaşadığı zorlauklar, gördükleri baskılar bir bir ortaya seriliyor. Bugün savaştan kaçan ve ülkemize sığınan Ezidiler''i anlamak istiyorsak Kara Kitap Kara Talih''e bir göz atmalıyız. Mülteci oldukları ülkede anlaşılamamış bu halkın, nasıl inandığını, neyi kutsal saydığını bilmek birlikte yaşamak adına önemli bir adımdır zira.

Kitabın künyesi:

Kara Kitap Kara Talih

Amed Gökçen

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

2014

213 sayfa

9 yıl önce